Syndrom wypalenia zawodowego może wystąpić pod wpływem długotrwałego, nieprawidłowo zarządzanego stresu. Wypaleniem zawodowym pracowników nazywamy więc stan, w którym pracownik czuje się niezadowolony, przewlekle zmęczony i zdystansowany do swoich obowiązków zawodowych. Zespół wypalenia zawodowego najczęściej występuje wśród pracowników narażonych na intensywne kontakty z ludźmi. Niemniej, w grupie ryzyka są też osoby wykonujące różnego rodzaju profesje wiążące się z przewlekłym stresem.
W definicji trójwymiarowej teorii wypalenia Christiny Maslach wypalaniem zawodowym nazwano psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego, obniżonego poczucia dokonań osobistych i depersonalizacji. Stresująca praca powoduje wyczerpanie emocjonalne, a osoba, która chce się chronić przed skutkami wyczerpania, stosuje mechanizm prowadzący do depersonalizacji, przez co dochodzi do obniżenia oceny własnych dokonań w życiu zawodowym i osobistym. Nie zawsze jednak fazy te pojawiają się w przytoczonej kolejności i zdarza się, że niektóre z nich nie występują, co nie oznacza, że nie doszło do wypalenia zawodowego.
Symptomy wypalenia zawodowego odnoszą się do warunków i organizacji pracy. Wiążą się z długotrwałym stresem, dużą presją i odpowiedzialnością. Inne przyczyny to przeciążenie pracą, nadmiar obowiązków, brak czasu wolnego, nieumiejętność współpracy lub przyjmowania krytyki, charakter wykonywanej pracy, osobowość pracownika, duża rywalizacja i konflikty w zespole, brak możliwości rozwoju, nadmierne wymagania, stosowanie mobbingu wobec pracowników, tłumienie własnych potrzeb, poczucie niesprawiedliwości, zaburzona komunikacja, sprzeczne wymagania czy złe warunki lokalowe.
Jak rozpoznać wypalenie zawodowe? Wypaleniu zawodowemu może towarzyszyć drażliwość, brak stabilności emocjonalnej, negatywne myśli, ogólne przygnębienie, poczucie bezradności i zaniżona samoocena, a także uczucie osamotnienia.
Wypalonego pracownika można również rozpoznać po:
Wypalenie zawodowe prowadzić może do wyczerpania fizycznego (objawy fizyczne), emocjonalnego, jak i psychicznego. Pracownikowi z syndromem wypalenia zawodowego mogą towarzyszyć bóle głowy, zaburzenia snu, utrata apetytu czy ogólne uczucie wyczerpania oraz zwiększona niepewność, poczucie pustki i braku perspektyw, a także brak możliwości relaksu (nawet w swoim czasie wolnym). Wypalony pracownik ma problemy z pamięcią, myśleniem logicznym oraz starannością podczas wykonywania zadań. Z biegiem czasu może dochodzić do zaniku potrzeby samorozwoju. Skutki wypalenia zawodowego wiążą się ze spadkiem satysfakcji z wykonywanych obowiązków, problemami z zarządzaniem czasem i utrzymaniem koncentracji. Tacy pracownicy mogą również negatywnie wypowiadać się o firmie, w której pracują.
Wypalenie zawodowe to stan prowadzący do pogorszenia zdrowia psychicznego, w tym zaburzeń psychicznych, depresji czy stanów lękowych.
Z powodu wypalenia zawodowego cierpi nie tylko pracownik. Dotyka ono również pracodawcę. Konsekwencją takiego stanu jest spadek wydajności, konflikty w środowisku pracy, częstsze nieobecności i korzystanie ze zwolnienia lekarskiego, niskie zaangażowanie i spadek kreatywności, niechęć lub obojętność pracownika do wykonywanych zadań, wzrost zgłaszanych skarg, błędy czy większe ryzyko wypadków w pracy.
Aby ustrzec się przed wypaleniem zawodowym należy w pierwszej kolejności skupić się na redukcji stresu, zachować równowagę między życiem zawodowym a życiem prywatnym, nauczyć się dystansu do swojej pracy, stawiać granice i rozpoznawać własne potrzeby, dbać o samorozwój, pasje i kontakty z przyjaciółmi. Warto też skorzystać z profesjonalnej pomocy. Niekiedy należy pomyśleć o zmianie pracy.
O zdrowie psychiczne pracowników powinni zadbać również pracodawcy, przydzielając im adekwatne do umiejętności zadania, zapewniając właściwe warunki pracy, oferując satysfakcjonujące wynagrodzenie, umożliwiając im rozwój zawodowy i budowanie relacji w firmie, a także wspierając pracowników i dając im konstruktywny feedback oraz zapewniając - w miarę możliwości - elastyczny czas pracy.
.webp)
.png)
