Inteligencja Emocjonalna

Inteligencja emocjonalna (iloraz emocjonalny, EQ) to kompetencje osobiste człowieka, które są pewnego rodzaju uzupełnieniem w stosunku do zdolności intelektualnych. Termin ten do psychologii wprowadzili amerykańscy badacze Peter Salovey i John Mayer.

Czym jest inteligencja emocjonalna? Inteligencją emocjonalną nazywamy zdolność do rozumienia własnych emocji (samoświadomości emocjonalnej), kierowania nimi oraz umiejętność pozwalającą wykorzystywać je w celu łagodzenia stresu, wspomagania procesu myślenia, prawidłowej komunikacji czy rozładowywania konfliktów. Pomaga ona budować dobre relacje z innymi, ma ogromny wpływ na wiele dziedzin życia i pozwala odnosić sukcesy na wielu płaszczyznach.

Ze względu na wielowymiarowość EQ, nie stworzono jednej wspólnej definicji. Powstało jednak kilka teorii, które mogą to zjawisko wyjaśniać. Dla przykładu według modelu Golemana inteligencja emocjonalna obejmuje m.in. zdolność rozumienia swoich emocji połączoną z umiejętnością zarządzania nimi, zdolność empatii oraz samomotywacji. Mayer i Salovey wspominają natomiast o czterech obszarach emocjonalnych takich jak postrzeganie, rozumienie i kierowanie emocjami, a także wspomaganie myślenia dzięki emocjom.

Warto wiedzieć też, że możemy pogłębić inteligencję emocjonalną. Zasadniczą kwestią jest m.in. nauka rozpoznawania pozytywnych i negatywnych emocji, zarządzania własnymi emocjami w danej chwili czy szkolenia pewnych dyspozycji myślowych.

Inteligencja emocjonalna - cechy inteligencji emocjonalnej

Inteligencję emocjonalną definiuje się poprzez trzy grupy kompetencji, w tym psychologicznych (ukazujących nam relacje z samym sobą, tzw. świadomość emocjonalna), społecznych (wskazujących na relację z innymi ludźmi) i działania (zapewniających indywidualny stosunek do wyzwań i powierzonych zadań).

• Kompetencje psychologiczne - określane są przez naszą samoświadomość emocjonalną, samoocenę i świadomość indywidualnych możliwości (niezależnie od opinii innych osób), a także przez samokontrolę emocjonalną, w tym umiejętność radzenia sobie w stresujących sytuacjach i zdolności rozpoznawania oraz kształtowania własnych stanów emocjonalnych zgodnie z indywidualnymi wartościami i normami. Osoby z wysokim ilorazem emocjonalnym są w stanie zrozumieć błędy, podejmować ryzyko kierując się własną intuicją, a wewnętrzne napięcie i negatywne emocje rozładowują w zdrowy sposób.
• Kompetencje społeczne - czyli umiejętności społeczne takie jak empatia, pomagająca rozpoznawać stany emocjonalne innych ludzi, asertywność i pewność siebie, zdolność obrony własnego zdania i własnych praw w sytuacjach społecznych (z uwzględnieniem praw innych osób), perswazja, umiejętność wzbudzania określonych zachowań i zdolność łagodzenia konfliktów, przywództwo rozumiane jako zdolność tworzenia i realizacji wizji oraz umiejętności współpracy i zespołowego wykonywania zadań.
• Kompetencje prakseologiczne - to zaangażowanie własne, skłonności emocjonalne, które prowadzą do wyznaczania celów i ułatwiają ich osiągnięcie, motywacja do działania, optymizm, zdolności radzenia sobie w zmieniającym się otoczeniu, elastyczność i umiejętność panowania nad swoimi stanami wewnętrznymi, a także odpowiedzialność za wykonywane zadania, sumienność i konsekwencja w działaniu.

Jak mierzyć inteligencję emocjonalną (poziom EQ)?

Umiejętność rozpoznawania uczuć, obserwacja poziomu empatii i zdolność dostosowania zachowania do postępowania innych osób, a także wiedza o własnych wartościach, preferencjach, możliwościach i ocenach intuicyjnych może świadczyć o wysokim poziomie inteligencji emocjonalnej.

Jedno z najpopularniejszych narzędzi do pomiaru ilorazu emocjonalnego to test MSCEIT. Test inteligencji emocjonalnej Mayera-Saloveya-Caruso jest miarą, która bada cztery płaszczyzny: zauważanie i wykorzystywanie emocji w procesach poznawczych, rozumienie ich i kierowanie nimi. W Polsce opracowano natomiast test TIE, który osadzono na modelu teoretycznym wspomnianych badaczy.

Inteligencję emocjonalną często wiąże się z umiejętnościami przywódczymi. Wielu badaczy uważa jednak, że sam test na intelekt emocjonalny, po wykluczeniu cech osobowości i IQ (iloraz inteligencji), nie przewiduje umiejętności przywódczych.