Ostatnio duży nacisk kładzie się na kwestie dobrostanu w organizacji. Jednym z elementów, które często zauważają zarządzający jest stres. Nie jest to nowe zjawisko, po okresie pandemii staliśmy się bardziej uwrażliwieni, widzimy jak bardzo elementy emocjonalne, psychiczne wpływają na nasze życie.
Stres to złożone zjawisko zarówno z punktu widzenia psychologii, jak i neurobiochemii. Jego pozytywne aspekty, takie jak motywacja, wzrost wydajności czy mobilizacja organizmu do działania, są niezbędne dla przetrwania i rozwoju jednostek oraz całego gatunku. Jednak przewlekły stres może prowadzić do licznych negatywnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego, co pokazuje, jak istotne jest zarządzanie stresem oraz dbanie o równowagę w naszym życiu.
W miejscu pracy stres stanowi jednak jeden z najbardziej powszechnych problemów, z którymi borykają się współczesne organizacje. Dotyka zarówno pracowników, jak i menedżerów, wpływając na ich zdrowie, produktywność oraz atmosferę w zespole. Jest zatem istotny dla funkcjonowania każdej firmy. W tym artykule znajdziecie informacje zarówno o zagrożeniach związanych ze stresem, jak i przykłady działań oraz narzędzi, którymi może posłużyć się menedżer, aby zredukować jego poziom.
Znajdziecie tu również korzyści wynikające z redukcji stresu zarówno dla organizacji i każdego z pracowników.
Na początek czym jest stres i jak się objawia.
Stres jest naturalną reakcją organizmu na zagrożenie lub wyzwanie, które wymaga od nas przystosowania się do zmian. Jest to stan emocjonalny i psychologiczny, który może wystąpić, gdy napotykamy przeszkody lub sytuacje wymagające radzenia sobie z trudnościami. Stres może mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.
Pozytywny stres, inaczej eustres, może być postrzegany jako bodziec motywujący do podjęcia działań i osiągnięcia celów. Sprawia, że pracujemy wydajniej i kreatywniej. W umiarkowanych dawkach stres może zatem wpłynąć korzystnie na nasze funkcjonowanie.
Jednak, gdy stres staje się przewlekły, mamy do czynienia z negatywnymi konsekwencjami dla zdrowia psychicznego. Długotrwały stres może prowadzić do zaburzeń emocjonalnych, takich jak depresja, lęk, a nawet zaburzenia odżywiania. Wpływa również na jakość życia, relacje z innymi ludźmi oraz sprawność w pracy.
Stres wpływa na organizm na poziomie biochemicznym, w wyniku działania układu nerwowego i hormonalnego. Gdy napotykamy sytuację stresującą, w mózgu uruchamiany jest ośrodek strachu -amygdala, która sygnalizuje potrzebę aktywacji układu współczulnego.
Układ współczulny, będący częścią układu autonomicznego, wywołuje reakcję "walcz lub uciekaj" przez wydzielanie hormonów takich jak adrenalina i noradrenalina. W rezultacie zwiększa się tętno, ciśnienie krwi oraz przepływ krwi do mięśni, co pozwala organizmowi na szybsze reagowanie na zagrożenie.
Jednocześnie układ hormonalny, a dokładniej oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, uwalnia kortyzol, który wpływa na metabolizm glukozy, układ odpornościowy i procesy zapalne. Kortyzol jest głównym hormonem stresu, który w krótkim okresie ma działanie przeciwzapalne, jednak przy długotrwałym stresie prowadzi do spadku odporności i nasilenia stanów zapalnych.
Dlaczego stres jest niezbędny? W umiarkowanych dawkach stres jest niezbędny, ponieważ pozwala nam radzić sobie z trudnościami, podejmować wyzwania, a także mobilizuje organizm do działania w sytuacjach zagrożenia. Jest to ewolucyjny mechanizm, który przyczynił się do przetrwania naszych przodków w trudnych sytuacjach, takich jak spotkanie z drapieżnikiem czy konieczność szybkiego podejmowania decyzji.
Stres może również zwiększać naszą wytrzymałość i zdolność adaptacji do zmieniających się warunków środowiska, co jest istotne dla rozwoju i przetrwania gatunku. Dzięki stresowi jesteśmy zdolni do uczenia się na błędach, a także lepszego rozumienia naszych granic i potrzeb.
Redukcja stresu, w pierwszej kolejności dotyczy jednostek. Dla pracowników korzyściami są:
1. Lepsze zdrowie: Redukcja stresu ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne pracowników, co pozwala im cieszyć się lepszą jakością życia.
2. Większa satysfakcja zawodowa: Pracownicy, którzy radzą sobie ze stresem, z większym zaangażowaniem podchodzą do wykonywanych zadań, czerpiąc z nich większą satysfakcję.
3. Rozwój umiejętności radzenia sobie ze stresem: Dzięki szkoleniom i wsparciu psychologicznemu pracownicy uczą się nowych technik radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, co przekłada się na lepszą jakość życia poza pracą. Do pracy przychodzą więc z mniejszymi obciążeniami i łatwiej jest im się skupić na wykonywanej pracy.
4. Wzrost poczucia bezpieczeństwa: Gdy pracownicy wiedzą, że ich organizacja dba o ich dobro, z większym zaufaniem podchodzą do swoich obowiązków i chętniej angażują się w wykonywane zadania.
Inwestując w poprawę warunków pracy oraz rozwój umiejętności radzenia sobie ze stresem, menedżerowie tworzą warunki sprzyjające osiągnięciu sukcesu zarówno na poziomie indywidualnym, jak i organizacyjnym. Nie każde rozwiązanie będzie skuteczne w każdej organizacji, nie każde działania przyniesie założone rezultaty. Najważniejsze jest, aby zadbać o kulturę organizacyjną, w której nie będzie generowany nadmierny stres (bezpiecznie jest zapytać pracowników jak odczuwają sytuacje stresowe w organizacji, badania ankietowe są tu bardzo pomocne, trzeba działać w oparciu o dane a nie subiektywną ocenę sytuacji) a działania służące obniżeniu stresu będą funkcjonowały jako proces, w sposób ciągły. Jednorazowy webinar czy jednorazowe szkolenie nie sprawi, że ludzie nauczą się np. technik oddechowych. W walce ze stresem ważne jest, aby zadbać o wdrożenie pewnych zachowań na co dzień. Tu jest też wiele przydatnych narzędzi np. upbalance.
I pamiętajmy o tym, że ludzie odczuwają lęk przed zmianą, nawet jeśli jest ona pozytywna. Wiele technik wymaga czasu, ale żeby w ogóle mogły zadziałać trzeba zacząć.